Kontakt : +48 577 742 274

Traktat pokoju pomiędzy Polską a Rosją i Ukrainą podpisany w Rydze dnia 18 marca  1921 roku ustanawiał granicę między Polską a Rosją, Białorusią i Ukrainą. Na skutek postanowień tej umowy w granicach ówczesnej Rzeczypospolitej znalazły się ziemie nazywane dziś kresami wschodnimi. Terytorium to stanowiło część Polski aż do zakończenia II wojny światowej. Mieszkający tam Polacy włączali się czynnie w działania niepodległościowe i obronne w trakcie II wojny światowej. Na trenach stanowiących obecnie część Republiki Białorusi, Litwy lub Ukrainy operowały polskie oddziały partyzancie, w tym Armii Krajowej czynnie przyczyniając się do niepodległości Polski. 

Po latach, w 1991 roku, ustawodawca stworzył ramy dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia wszystkim tym, którzy podjęli trud działalności niepodległościowej w latach od 1 stycznia 1944 roku do 31 grudnia 1989 roku i ucierpieli z tego powodu. Orzeczenia wydane przez przez polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub przez organy pozasądowe wobec działaczy opozycji antykomunistycznej zostały uznane za nieważne, co otworzyło tym osobom prawo dochodzenia od Skarbu Państwa zadośćuczynienia za represje. Czy zadośćuczynienie za represje przysługuje represjonowanym na kresach? W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż dawne kresy wschodnie obecnie nie stanowią terytorium RP. Na dzień dzisiejszy akty prawne powszechnie obowiązujące stanowione przez Sejm i Senat RP nie rozciągają swojego obowiązywania na ich terytorium. Co więcej, uczestnicy walk podziemia niepodległościowego najczęściej ścigani i represjonowani byli przez organy republik radzieckich. Skazywani byli oni przez tamtejsze sądy według wprowadzonego tam siłą prawa. 

Czy pokrzywdzonym na kresach należy się odszkodowanie za represje?

Pomimo tego, iż działacze niepodległościowi na kresach znaleźli się w obszarze obowiązywania prawa republik socjalistycznych i sądzeni byli przez tamtejsze sądy, to istnieje możliwość skutecznego wystąpienia w Polsce o odszkodowanie za represje. Polski ustawodawca przyjął odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody i krzywdy jakich doświadczyli wszyscy ci, którzy o wolną Polskę walczyli na ziemiach, które po drugiej wojnie światowej nie znalazły się w granicach RP.

Osobom, mieszkającym obecnie bądź w chwili śmierci w Polsce, represjonowanym przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe, działające na obecnym terytorium Polski w okresie od dnia 1 lipca 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r. oraz na terytorium Polski w granicach ustalonych w Traktacie Ryskim, w okresie od dnia 1 stycznia 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r., za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego lub z powodu takiej działalności, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. 

Wszyscy podejmujący wysiłek walki o niepodległą Polskę w okresie od 1 lipca 1944 roku do 31 grudnia 1956 roku, którzy działali na dawnych ziemiach Rzeczypospolitej, której granice ustalone zostały w Traktacie Ryskim, a które represjonowane były za tą działalność przez radzieckie organy ścigania, mogą starać się o świadczenie wypłacane ze środków Skarbu Państwa, które stanowić będzie zadośćuczynienie krzywd lud odszkodowanie za szkody. W przypadku gdy represjonowany zmarł przed wystąpieniem o zadośćuczynienie za represje i odszkodowanie za represje za działalność na kresach wschodnich, jego roszczenie przechodzi na najbliższych. Należy jednak pamiętać, iż roszczenie to nie jest dziedziczne zgodnie z przepisami ustawy Kodeks cywilny, a przechodzi jedynie na osoby wskazane w tzw. ustawie lutowej. Jeżeli ty lub twoi przodkowie działaliście w AK lub innej organizacji niepodległościowej na kresach wschodnich w latach 1944 -1956, w związku z czym spotkały was represje, sprawdź czy nie należy ci się odszkodowanie za represje i zadośćuczynienie za represje, związane z tą działalnością.

Artykuły z tej kategorii